Mu biseera bino, Abaganda bangi bayambala ebyambalo eby’omulembe nga bagoberera emikutu gy’ebyambalo egy’ensi yonna. Naye era wakyaliwo abakkiriza nti ebyambalo eby’obuwangwa biteekwa okukolebwanga mu mikolo egikulu n’okukuuma obuwangwa bwabwe. Kino kireeta okutabagana wakati w’obuwangwa n’omulembe.

Ebyambalo by’obuwangwa bw’Abaganda kati bifuuse ekintu eky’enjawulo ennyo. Abantu bangi babambala mu mikolo egikulu gyokka, nga embaga oba emikolo gy’obwakabaka. Kino kireeta okwawukana wakati w’ebyambalo eby’obuwangwa n’ebyambalo eby’ennaku zonna.

Obufumbo n’Amaka mu Buganda Obw’omulembe

Obufumbo mu Buganda bwali butwala ebbanga ddene okutegekebwa era nga bulina emikolo mingi. Naye mu biseera bino, engeri Abaganda gye bafumbiriganamu ekyuse nnyo. Abantu bangi kati balonda okukola embaga ezitali za kitalo nnaba, nga baweza emikolo egimu egyali gikulu ennyo edda.

Amaka g’Abaganda nago gakyuse. Edda, amaka gaali manene nnyo nga galina abantu bangi ab’oluganda. Naye mu biseera bino, amaka mangi gafuuse matono nga galina abantu batono. Kino kiva ku nsonga nnyingi ng’okwetaaga okubeera mu bibuga n’okukyusa kw’emirimu.

Okukyusa kw’engeri y’okufumbirwa n’amaka kuleetedde enkyukakyuka mu nkolagana y’abantu. Abantu bangi kati balonda okufuna abaana batono, era n’okufuna obuyambi bw’abakozi mu maka. Kino kireeta enkyukakyuka mu ngeri abantu gye bakuza abaana n’engeri gye bakwatagana n’ab’oluganda.

Enkyukakyuka mu Nneeyisa n’Empisa

Enneeyisa n’empisa by’Abaganda nabyo bikyuse nnyo mu myaka egiyise. Edda, Abaganda baali basinga nnyo okussaamu ekitiibwa abakulu n’abakulembeze. Naye mu biseera bino, abantu bangi batandise okwekkiriranya n’okwebuuza ku buyinza bw’abakulembeze.

Empisa ezikwata ku kwebaza n’okusaba obuyambi nazo zikyuse. Edda, kino kyali kikulu nnyo mu Buganda. Naye mu biseera bino, abantu bangi balabika nga bamalirivu nnyo era nga bagezaako okukola byonna bokka. Kino kireeta enkyukakyuka mu ngeri abantu gye bakwatagana n’abalala.

Enneeyisa y’abantu mu bifo eby’olukale nayo ekyuse. Edda, abantu baali basinga okwegendereza nnyo mu ngeri gye beeyisaamu mu bifo eby’olukale. Naye mu biseera bino, abantu bangi balabika nga bateeka ennyo essira ku ddembe lyabwe eky’obuntu okusinga obuwangwa.

Okukyusa kw’Olulimi Oluganda

Olulimi Oluganda nalwo lukyuse nnyo mu myaka egiyise. Edda, Oluganda lwali lulimi olukulu ennyo mu Buganda era nga lukozesebwa mu byonna. Naye mu biseera bino, Oluganda lutandise okutabikako n’ennimi endala, naddala Olungereza.

Abantu bangi, naddala abavubuka, batandise okukozesa ebigambo eby’Olungereza mu Luganda lwabwe. Kino kireeta okukyusa mu ngeri olulimi gye lukozesebwa n’engeri gye luyigibwa. Waliwo okutya nti kino kiyinza okukyusa ddala Oluganda mu biseera eby’omu maaso.

Okukyusa kw’Oluganda kuleetedde enkyukakyuka mu ngeri abantu gye bakwatagana. Abantu abamu balabika nga bawulira nti tebakyasobola kwogera Luganda bulungi, naddala abavubuka. Kino kireeta okwawukana wakati w’emirembe egy’enjawulo.

Enkola y’Obwakabaka mu Buganda Obw’omulembe

Obwakabaka bwa Buganda bwali bukulu nnyo mu Uganda yonna. Naye mu biseera bino, enkola y’obwakabaka ekyuse nnyo. Kabaka takyalina buyinza bwa byabufuzi nga bwe yali nabwo edda, naye akyalina obuyinza obw’obuwangwa.

Mu biseera bino, obwakabaka bwa Buganda bulina omulimu gw’okukuuma obuwangwa n’okukulaakulanya abantu. Kino kireeta enkyukakyuka mu ngeri abantu gye balaba obwakabaka n’engeri gye bakwatagana nabwo.

Obwakabaka bwa Buganda kati bulina okukwatagana n’ebitongole ebirala eby’eggwanga n’ensi yonna. Kino kireeta enkyukakyuka mu ngeri obwakabaka gye bukola n’engeri gye bukwatagana n’abantu. Waliwo okugezaako okukwataganya obuwangwa n’enkyukakyuka ez’omulembe.

Obuwangwa bw’Abaganda bukyuka buli lunaku okwetooloola enkyukakyuka ez’omulembe. Wabula, abantu bangi bakyagezaako okukuuma ebintu ebimu ebikulu mu buwangwa bwabwe. Kino kireeta okutabagana wakati w’obuwangwa n’omulembe, ekireetera obuwangwa bw’Abaganda okuba obw’enjawulo era obw’omugaso mu nsi ey’omulembe.