Ten artykuł ma wyłącznie charakter informacyjny i nie powinien być traktowany jako porada medyczna. Skonsultuj się z wykwalifikowanym pracownikiem służby zdrowia w celu uzyskania spersonalizowanych zaleceń i leczenia.

Co powoduje zapalenie zatok i jakie są objawy?

Zapalenie zatok powstaje, gdy błona śluzowa zatok przestaje prawidłowo odprowadzać wydzielinę i puchnie, co może wynikać z infekcji wirusowej (najczęściej), infekcji bakteryjnej lub reakcji alergicznej. Typowe objawy to ból lub uczucie ucisku w okolicach czoła, policzków czy między oczami, zatkany nos, ropna lub przezroczysta wydzielina, zmniejszone odczuwanie zapachów, kaszel i ogólne złe samopoczucie. Gorączka może towarzyszyć infekcji bakteryjnej.

W przebiegu przewlekłym objawy trwają dłużej niż 12 tygodni i mogą obejmować częste nawroty, przewlekłe zmęczenie oraz problemy ze snem. Czynniki ryzyka to palenie tytoniu, nieleczone alergie, nieprawidłowa budowa anatomiczna nosa oraz osłabienie odporności.

Jak rozpoznaje się zapalenie zatok?

Rozpoznanie opiera się na wywiadzie i badaniu fizykalnym przeprowadzonym przez lekarza rodzinnego lub laryngologa. Lekarz ocenia objawy, czas ich trwania i ich nasilenie. Badanie może obejmować wziernikowanie nosa oraz ocenę stanu gardła i zatok. W większości przypadków ostrego zapalenia zatok badania obrazowe nie są konieczne.

W sytuacjach nietypowych, przy podejrzeniu powikłań, nieskuteczności leczenia lub przy podejrzeniu przewlekłego zapalenia zatok, wykonuje się tomografię komputerową (CT) zatok lub endoskopię nosa. Badania obrazowe pomagają ocenić stopień zapalenia, obecność polipów lub innych anomalii anatomicznych.

Jakie są opcje leczenia medycznego?

Leczenie zależy od przyczyny. W przypadkach wirusowych najczęściej stosuje się leczenie objawowe: nawadnianie, leki przeciwbólowe i przerywanie zatkania nosa. Antybiotyki są wskazane tylko przy potwierdzonym lub wysoce prawdopodobnym zakażeniu bakteryjnym oraz w poważniejszych przypadkach; decyzję podejmuje lekarz. Leki przeciwalergiczne i miejscowe kortykosteroidy donosowe są stosowane, gdy zapalenie ma podłoże alergiczne lub jest przewlekłe.

W cięższych lub przewlekłych postaciach możliwe jest leczenie zabiegowe — endoskopowa chirurgia zatok może poprawić odpływ i wentylację zatok. Leczenie farmakologiczne może obejmować krótkie kursy leków przeciwhistaminowych, doustne sterydy w określonych przypadkach lub dłuższe stosowanie miejscowych sterydów. Lekarz dobierze terapię zgodnie z profilem pacjenta i ryzykiem działań niepożądanych.

Jakie są domowe metody łagodzenia objawów?

Wiele osób korzysta z technik wspomagających leczenie medyczne. Przepłukiwanie nosa solą fizjologiczną (irygacje) pomaga usunąć wydzielinę i zmniejszyć obrzęk błony śluzowej. Inhalacje parowe, wilgotne powietrze w pomieszczeniu i nawadnianie organizmu mogą przynieść ulgę. Stosowanie nawilżacza powietrza w sypialni oraz unikanie dymu tytoniowego i alergenów wspiera regenerację błony śluzowej.

Należy zachować ostrożność przy lekach udrażniających nos (doustne i donosowe dekongestanty): ich krótkotrwałe stosowanie może być pomocne, ale długotrwałe używanie kropli donosowych z pseudoefedryną lub oksymetazoliną może prowadzić do efektu odbicia i nasilenia zatkania. Jeśli objawy nie ustępują po domowych metodach, warto ponownie skonsultować się z lekarzem.

Kiedy szukać pomocy specjalisty?

Konsultacja laryngologa jest wskazana, gdy objawy są ciężkie, nawracające lub utrzymują się ponad 10–12 dni bez poprawy. Również wystąpienie wysokiej gorączki, nasilonego bólu twarzy, obrzęku wokół oczu, zaburzeń widzenia lub objawów sugerujących rozszerzenie zakażenia na okolice oczodołu lub ośrodkowy układ nerwowy wymaga pilnej oceny medycznej. Specjalista może zalecić badania obrazowe, endoskopię lub zabieg chirurgiczny.

Osoby z przewlekłym zapaleniem zatok, nawracającymi infekcjami lub z towarzyszącą alergią skorzystają z diagnostyki alergologicznej i kompleksowego podejścia łączącego terapię farmakologiczną, farmakoterapię miejscową i ewentualne korekty anatomiczne.

Zakończenie

Leczenie zapalenia zatok zależy od przyczyny, nasilenia i czasu trwania objawów. Wiele przypadków ostrego zapalenia zatok ustępuje samoistnie lub po leczeniu objawowym, natomiast przewlekłe lub nawracające formy wymagają dokładniejszej diagnostyki i współpracy z laryngologiem. Kontrola alergii, unikanie czynników ryzyka i odpowiednie nawadnianie błony śluzowej pomagają zmniejszyć ryzyko nawrotów.