Bu makale yalnızca bilgilendirme amaçlıdır ve tıbbi tavsiye yerine geçmez. Kişiselleştirilmiş yönlendirme ve tedavi için nitelikli bir sağlık profesyoneline danışınız.

Diz (knee) ağrısının yaygın nedenleri

Diz ağrısı; osteoartrit, menisküs yaralanmaları, bağ zedelenmeleri, bursit, patellofemoral sendrom ve tendinopatiler gibi farklı nedenlerden kaynaklanabilir. Ayrıca travma sonrası kırık veya çıkık, enfeksiyon gibi acil müdahale gerektiren durumlar da diz ağrısına neden olabilir. Değerlendirme sırasında ağrının başlama şekli, şiddeti, beraberinde şişlik, kilitlenme veya kilitlenme hissi gibi bulgular sorgulanır. Kronik ağrıda yaşam tarzı (kilo, aktivite düzeyi) ve eşlik eden sistemik hastalıklar (ör. romatizmal hastalıklar) da değerlendirilmelidir.

Enjeksiyon (injection) seçenekleri nelerdir?

Diz içine uygulanan enjeksiyonlar ağrı yönetiminde sık kullanılan seçenekler arasındadır. Kortikosteroid enjeksiyonları iltihabı azaltarak kısa-orta vadeli rahatlama sağlayabilir, fakat tekrarlayan uygulamaların etkileri ve yan etkileri konusunda dikkat gerekir. Hyaluronik asit enjeksiyonları (viskosuplemantasyon) genellikle osteoartritli hastalarda eklem sıvısının viskozitesini artırmayı hedefler. Platelet-rich plasma (PRP) ve diğer biyolojik enjeksiyonlar bazı çalışmalarla desteklenmiş olsa da, kanıtlar değişkendir ve uygulama standardizasyonu sınırlıdır. Enjeksiyonların etkinliği, hastanın tanısına, hastalığın şiddetine ve uygulama tekniğine bağlı olarak farklılık gösterebilir.

Tıbbi (medical) değerlendirme ve görüntüleme

Diz ağrısı olan hastalara yapılan tıbbi değerlendirme öykü, fizik muayene ve gerekliyse görüntüleme testlerini içerir. Röntgen osteoartrit gibi kemik ve eklem aralığı değişikliklerini gösterebilir; manyetik rezonans görüntüleme (MRI) yumuşak doku, menisküs ve bağ patolojilerini daha iyi gösterir. Ultrason, enjeksiyon sırasında hedeflemeyi kolaylaştırmak ve sıvı koleksiyonlarını değerlendirmek için kullanılabilir. Laboratuvar testleri gerekliyse enfeksiyon veya inflamatuar artrit varlığını dışlamak için istenebilir. Doğru tanı, uygun tedavinin temelidir.

Tedavi (treatment) yaklaşımları: konservatiften cerrahiye

Konservatif tedavi genellikle ilk basamak olup; dinlenme, buz/ısı uygulaması, ağrı kesiciler (reçeteli veya reçetesiz NSAID’ler), kilo kontrolü, fizik tedavi ve diz destekleri/braceler gibi önlemleri içerir. Fizik tedavi; kas güçlendirme, esnetme ve hareket eğitimi ile fonksiyonun iyileştirilmesine odaklanır. Eğer konservatif tedavi yetersiz kalırsa veya yapısal hasar varsa enjeksiyonlar veya artroskopi, dize yönelik onarımlar veya eklem protezi gibi cerrahi seçenekler değerlendirilebilir. Cerrahi kararları hastanın yaşı, yaşam beklentisi, fonksiyonel gereksinimleri ve görüntüleme bulguları doğrultusunda verilir.

Hastane (hospital) veya acil durum değerlendirmesi ne zaman gereklidir?

Aşağıdaki durumlar acil veya hastane bazlı değerlendirme gerektirebilir: ateş eşlik eden diz ağrısı, ani ve şiddetli şişlik, ayağa kalkamama veya ağırlık verememe, travma sonrası şüpheli kırık ya da çıkık, aniden ortaya çıkan kilitlenme veya hızla ilerleyen kızarıklık/ısı artışı. Enfeksiyon (septik artrit) ve vasküler veya sinirsel komplikasyonlar acil müdahale gerektirebilir. Enjeksiyon yapılmadan önce aktif enfeksiyon belirtileri ve kanama risk faktörleri değerlendirilmelidir.

Sonuç

Diz ağrısı için etkili tedavi hasta odaklı, altta yatan nedenin doğru tanımlanmasına dayanan çok yönlü bir yaklaşım gerektirir. Konservatif yöntemler, rehberli fizik tedavi ve gerektiğinde enjeksiyonlar ağrıyı azaltabilir ve fonksiyonu iyileştirebilir; ilerlemiş yapısal hasarda cerrahi seçenekler gündeme gelebilir. Her vaka bireysel olduğundan, tanı ve tedavi planı için nitelikli bir sağlık ekibi ile değerlendirilme önemlidir.