Phẫu thuật đục thủy tinh thể là một trong những can thiệp ngoại khoa phổ biến nhất nhằm khôi phục thị lực khi thủy tinh thể của mắt trở nên mờ đục. Với kỹ thuật hiện đại, hầu hết bệnh nhân đều hồi phục nhanh và có thể sinh hoạt bình thường trong thời gian ngắn. Dưới đây là thông tin thiết yếu về nguyên nhân, triệu chứng, quy trình phẫu thuật, chi phí và cách chăm sóc sau mổ.

Nguyên nhân và yếu tố làm tăng nguy cơ

Đục thủy tinh thể thường liên quan tới quá trình lão hóa, nhưng nhiều yếu tố khác cũng góp phần:

• Tiếp xúc kéo dài với ánh nắng mặt trời (tia UV) mà không có kính bảo hộ.
• Hút thuốc lá làm gia tăng quá trình oxy hóa trong mắt.
• Bệnh mãn tính như tiểu đường khiến thủy tinh thể dễ bị tổn thương.
• Dùng thuốc corticosteroid liều cao hoặc kéo dài.
• Tổn thương cơ học ở mắt do chấn thương.

Hiểu rõ các yếu tố này giúp phòng ngừa và nhận biết sớm dấu hiệu bệnh.

Triệu chứng thường gặp

Đục thủy tinh thể tiến triển từ từ và thường không gây đau. Các dấu hiệu phổ biến gồm:

• Thị lực mờ dần, cần thay kính nhiều lần.
• Nhạy cảm hơn với ánh sáng chói, đặc biệt khi lái xe ban đêm.
• Nhìn mờ hoặc có hiện tượng song thị ở một mắt.
• Màu sắc giảm độ tươi, ngả vàng hoặc xỉn đi.
• Khó khăn khi nhìn trong điều kiện ánh sáng yếu.

Khi có các triệu chứng trên ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày, bạn nên đến khám bác sĩ chuyên khoa mắt.

Khi nào cần phẫu thuật?

Phẫu thuật được chỉ định không chỉ dựa trên hình ảnh bác sĩ thấy mà còn phụ thuộc vào mức độ ảnh hưởng của đục thủy tinh thể đối với chất lượng cuộc sống. Một số chỉ định phổ biến:

• Thị lực giảm khiến sinh hoạt, công việc hay lái xe gặp nguy hiểm.
• Không thể cải thiện bằng kính hoặc các biện pháp điều chỉnh khác.
• Đục thủy tinh thể cản trở việc chẩn đoán hoặc điều trị các bệnh mắt khác.

Trong nhiều trường hợp, nếu thị lực vẫn chưa gây phiền toái lớn, bác sĩ có thể tạm hoãn phẫu thuật và theo dõi tiến triển.

Chuẩn bị trước phẫu thuật

Trước khi phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được khám tổng quát mắt, đo kích thước nhãn cầu và đánh giá các yếu tố khác như bệnh nền (tiểu đường, tăng huyết áp). Bác sĩ sẽ tư vấn về loại thủy tinh thể nhân tạo (IOL) phù hợp và hướng dẫn ngưng hoặc tiếp tục một số thuốc trước mổ.

Quy trình phẫu thuật (tóm tắt)

Quy trình phẫu thuật đục thủy tinh thể hiện đại thường gồm các bước sau:

1. Gây tê tại chỗ bằng thuốc nhỏ mắt hoặc tiêm nhẹ quanh mắt để giảm đau.
2. Rạch một vết nhỏ trên giác mạc để tiếp cận thủy tinh thể.
3. Sử dụng kỹ thuật phacoemulsification (sóng siêu âm) để phá hủy thủy tinh thể đục thành mảnh nhỏ và hút ra.
4. Đặt thủy tinh thể nhân tạo (IOL) vào vị trí thay thế thủy tinh thể cũ.
5. Vết mổ nhỏ thường tự liền và hiếm khi cần khâu.

Ca mổ thường kéo dài khoảng 15–30 phút và hầu hết thực hiện theo phương thức ngoại trú, bệnh nhân có thể về nhà trong ngày.

Các loại thủy tinh thể nhân tạo

• Thủy tinh thể đơn tiêu (monofocal): Thường tập trung ở một khoảng cách, giá cả phổ biến và cho thị lực rõ ràng ở một tầm nhìn (gần hoặc xa).
• Thủy tinh thể đa tiêu (multifocal) hoặc đa tiêu chuẩn: Giúp cải thiện cả khoảng nhìn gần và xa, giảm phụ thuộc vào kính đọc.
• Thủy tinh thể chỉnh loạn thị (toric): Dành cho bệnh nhân có loạn thị, giúp giảm nhu cầu kính điều chỉnh.

Lựa chọn IOL ảnh hưởng tới chất lượng thị lực và chi phí; bác sĩ sẽ tư vấn theo nhu cầu sinh hoạt và tình trạng mắt.

Cơ sở y tế	Loại thủy tinh thể	Chi phí ước tính (VNĐ)
Bệnh viện Mắt Trung ương	Đơn tiêu cơ bản	7 - 10 triệu
Bệnh viện Mắt Sài Gòn - Hà Nội	Đa tiêu chuẩn	20 - 25 triệu
Bệnh viện FV	Đa tiêu cao cấp	40 - 50 triệu

Giá cả nêu trên chỉ mang tính tham khảo và có thể thay đổi theo thời gian, loại dịch vụ và bệnh viện. Hãy liên hệ trực tiếp cơ sở y tế để biết chi tiết và cập nhật chi phí.

Quá trình hồi phục và chăm sóc sau mổ

Để đạt kết quả tốt, bệnh nhân cần tuân thủ chỉ dẫn của bác sĩ:

• Sử dụng thuốc nhỏ mắt chống viêm và kháng sinh theo đúng lịch.
• Tránh dụi, xoa mắt hoặc các tác động mạnh lên vùng mắt.
• Đeo kính bảo hộ khi ra ngoài và khi ngủ trong những ngày đầu.
• Tránh hoạt động gắng sức, nâng vật nặng hoặc bơi lội trong khoảng 3–4 tuần tùy hướng dẫn bác sĩ.
• Tái khám theo lịch để bác sĩ theo dõi tốc độ lành vết mổ và điều chỉnh thuốc nếu cần.

Thị lực thường cải thiện rõ rệt sau vài ngày và ổn định sau 4–6 tuần, nhưng thời gian hồi phục có thể khác nhau tùy cơ địa và tình trạng bệnh lý kèm theo.

Biến chứng có thể xảy ra và khi nào cần cấp cứu

Phẫu thuật đục thủy tinh thể là an toàn nhưng không loại trừ hoàn toàn rủi ro. Một số biến chứng hiếm gặp gồm nhiễm trùng, chảy máu, bong võng mạc hoặc tăng nhãn áp. Nếu xuất hiện đau dữ dội, đỏ mắt nhiều, giảm thị lực đột ngột hoặc chảy mủ, bệnh nhân cần liên hệ ngay với bác sĩ hoặc đến cơ sở y tế gần nhất.

Kết luận

Phẫu thuật đục thủy tinh thể mang lại lợi ích lớn trong việc phục hồi thị lực và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Việc lựa chọn thời điểm phẫu thuật, loại thủy tinh thể nhân tạo và tuân thủ chăm sóc sau mổ quyết định phần lớn kết quả điều trị. Hãy trao đổi kỹ với bác sĩ chuyên khoa để có kế hoạch điều trị phù hợp.

Bài viết này chỉ mang tính chất thông tin và không nên được coi là lời khuyên y tế. Vui lòng tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế có trình độ để được hướng dẫn và điều trị phù hợp.